Lahat Na Lang

"Ito nga pala ang bayad ko at ang kalahati din para sa buwang ito. Para hindi ko na ulit magastos. Baka mamaya masigawan na naman ako ni tiyang."

"Haha, ang tagal mo naman kasi dumating. Atsaka, inaliw ko lang ang sarili ko sa pakikipag-usap sa maganda mong tauhan."

Chapter 2

"Tiyong Noli," tawag ko sabay katok sa pinto.

"Sandali lang! Sino ba 'yan?" Anang boses sa loob.

"Ako po ito ---" sabay bukas ng pinto. Tumambad sa'kin ang may hitsurang si tiyong Noli na nakatapis ng tuwalya at suot nitong navy blue na sando. Kahit may konting katabaan ito ay sakto lang ang hubog ng katawan. Hindi masyadong malaki ang tiyan ngunit ang mga braso nito ay parang pamalo sa lalabhang mga damit sa ilog.

"O, ikaw pala Miriam! Tuloy ka, hija." Bati nito.

"Ah, e, hindi na po." Pagbalik ng aking diwa. "Mag-aabot lang po sana ako ng bayad, tiyong. Tinawagan ko po si tiyang Mela, sabi e i-abot ko na lang daw kay Lily."

"Ganon ba? Inutusan ko muna si Lily na samahan 'yung kahera sa tindahan. Kanina pa din nakaalis sina tiyang mo, kasama si Leslie. Mamamalengke pa sa Gagalangin 'yon." Page-eksplika niya. "Gusto mo magkape, hija?"

"Hindi na po, ito nga pala bayad ko at ang kalahati din para sa buwang ito. Para hindi ko na ulit magastos. Baka mamaya masigawan na naman ako ni tiyang." Sabay abot ko ng pera nang, "...ay!"

Pagkaabot ko ay nahulog ang ilang piraso ng pera at napaluhod agad ako sa pagdampot. Sa dulas ng sahig ay hindi ko agad mapulot-pulot ang papel na sandaang piso kung kaya't napayuko na rin si tiyong Noli at dinampot din ito.

"Sorry po, tiyong, hehe." Sabay hawak sa kamay ko at napatingin ako sa may tuwalya niya na parang may nakatayo o bukol sa harapan na ikinabog ng dibdib ko. Hindi ko rin sigurado kung may saplot o wala sa umawang na tuwalya niya.

"Okay lang, hija. Ikaw naman, huwag mo naman itapon ang pera," pagbibiro nito. "Huwag ka ng mag-abala sa kalahati ako nang bahala kay tiyang Mela mo." pagtutuloy niya na nakangisi.

"Naku nakakahiya naman. Huwag na po. Sige po." Pamamaalam ko kay tiyong at nagpahatid pa ako ng bati sa katorse anyos na bunso niyang anak na babae.

"Ikaw talaga, hija. Okay lang 'yun, parang hindi naman tayo malapit." Sabay pisil sa balikat ko. "Huwag ka magpapagod masyado, ting'nan mo nangangayayat ka na."

Tumawa lang ako ng sandaling iyon. Umalis agad ako pagkatapos kong magpasalamat. Pagkadating ko ng kwarto ay parang hindi ko maintindihan ang nararamdaman ko. Parang nag-init at kumabog ang dibdib ko sa nangyari. Matagal ko na ring kilala si tiyong ngunit parang ngayon lang ako nakaramdam ng ganito.

Kinapa ko ang aking mukha at tumingin sa salamin. Hindi kaya sa suot ko na kita ang hubog ng aking harapan at umepekto ito sa kanya. Hindi rin ako sigurado sa huling sinabi niya. Lagi ko namang binabanggit na sa call center ako nagtatrabaho, alam na siguro nila 'yon.

Nung gabing 'yon ay umalis na ako sa aking inuupahan at naghanda na akong pumunta sa pinagtatrabahuan ko. Tinawagan ako ni Amanda, ang kasamahan ko at pinapapasok kami ng maaga at may mga bago raw na big time na mga kliyente.

Pagkasakay ay humikab ako dahil sa antok at sa sobrang lamig na rin sa loob ng bus. May nakita akong ginang sa labas na kumakaway sa bus na aking sinasakyan sabay paalam ng babae sa aking likuran. Naisipan ko munang umidlip dahil matatagalan pa ang biyahe dahil sa trapik. Dahan-dahang pinikit ko ang aking mga mata tanaw ang basang bintana dulot ng katatapos lang na ulan.

Nakaraan.

Nakita kong kumaway si tiya Tessy habang sumasakay ito ng tricycle. Naiiyak ako dahil sa kabaitan nito at sa hangad nitong magkaroon ng anak. Ganoon ang pagpipigil nito sa akin na umalis. Ngunit hindi ko rin maikakaila na nanganganib ang lagay ko sa kamay ni tiyo Romulo kung nagpatuloy pa ako.

Humigpit ang hawak ko sa dala kong bagahe na naglalaman ng mga damit ko. Nakita ko ang sasakyan na may karatulang Balayan, ang bayan kung saan kami nakatira. Desididong humakbang at umakyat pasakay ng bus. Nanalangin na lamang ako bago ito lumarga at nakaalis ng Batangas.

"Welcome back to Manila!" Pagkababa namin.

Sigaw ni Laila sa'kin, ang dalagang nakakatanda ng anim na taon sa'kin na nakilala at nakaibigan ko habang nasa biyahe. Nakakwentuhan ko siya habang nasa bus kami at naihayag ko sa kanya ang mga pangyayari sa buhay ko at sa kalaunan ay nakagaanan ko ito ng loob.

Si Laila ay isang katulong sa malaking bahay ng mayamang mag-asawa na may malaking negosyo. Ang tita niya raw ang unang naging katulong doon at pinasa sa kanya noong magretiro ito. Umuwi lang siya kamakailan ng probinsya para magbakasyon at ngayo'y pabalik na nga ito ng Maynila dahil ang mga amo naman niya raw ang magbabakasyon ng Europa.

Habang nasa biyahe tanaw ang basang bintana ng bus nasabi ko minsan kay Laila, "hindi ko alam kung saan ako pupunta. Bahala na!" Sabay ng pag-iilaw ng madilim na kalangitan dulot ng pag-uulan.

"Alangan namang babalik ka pa. Kung iyan ang desisyon mo panindigan mo e." Pagsesermon ni Laila sa'kin. "Kung gusto mo sumama ka na lang sa'kin."

"Hindi ko alam kung tama ba 'tong nagawa ko, baka mag-alala sina mama at tiya sa'kin." Pagtutuloy ko sa aking nagawa.

"Ala e, ang drama mo. Tama na nga 'yan. Saka mo na isipin 'yan 'pag nasa Maynila ka na. Sabi mo may kilala ka sa Maynila, e ang tanong kung kilala ka pa nila?"

Matagal na nga pala akong hindi nakakabalik ng Maynila. At walang kasiguraduhan kung may nakakakilala pa nga sa akin.

"Mabuti pa, e, sumama ka na lang sa'kin. Ano? At kailangan ng amo ko ng dalawa pang katulong." Suhestiyon ni Laila na nakapagpabago ng aking isip.

Alas otso na kami nakarating sa bahay ng amo niya. Medyo luma na ang bahay pero napakalaki nga nito at may parte na pinalitan ng mga modernong gamit. Hindi mo mahahalata sa kapal ng halaman at taas ng bakod sa labas.

Pinakilala ako sa mayordoma ni Laila na dating kasamahan ng tita niya at sa isa pang katulong. Medyo bata pa si madam mayordoma at nasa cuarenta na ang kanyang edad. Hindi naman pala ito kasingsungit tulad ng mga nasa pelikula.

"Mabuti naman at nandito na siya, Laila. O, Hija, kumain na muna kayo. Sayang 'yung ibang niluto na hindi nagalaw." Pag-iimbita nito. "Laila, ito ba 'yung nabanggit mo na anak ng pinsan mo?"

"Ay naku po, madam, nag-ayaw. Babalik na lang daw sa pag-aaral e. Hindi ko naman pinilit na kasi parang ayaw din noong tatay. Sabi ko na lang sa pinsan ko na ayos lang, maghahanap na lang kami ng iba." Todo eksplika ni Laila.

"Salamat po madam, malaking tulong po ito para sa'kin. Buti na lang po at nakilala ko itong si Laila." Pagsabat ko.

"Naku, hija, kailangan din namin ng tauhan dito, kasi magbabakasyon sina ma'am at sir. Kailangan nila ng maraming may maaasahan habang wala sila. Kulang pa nga tayo ng isa." Wika nito. "Laila, ibigay mo lahat sa'kin 'yung mga papeles ni Miriam bukas baka maghanap 'yung amo." Paglalarawan nito sa mga dapat kong ipapasa para ganap na ako'ng makapagsimula.

Dumiretso kami sa silid ni Laila. Maliit lang ito ngunit kasya ang dalawang tao. Pansin ko na ang daming nakasampay at paplantsahin na mga damit.

"Huwag kang mag-alala. Bukas din ay sasamahan kita kumuha ng papeles sa opisina ng barangay. Kilala ko ang sekretarya doon." Pagbibigay kumpiyansa nito. "Pasensya ka na dito at natambak ng gamit. 'Di ko kasi mapigilan ang saya ko bago umuwi sa'min." Wika niya bago nagligpit sa mga kalat at damit.

Nagsimula na nga ako sa malaking bahay na 'yon. Iyon ang una kong karanasan sa pagtatrabaho at pagkalipas ng ilang buwan ay natutunan ko na lahat ng gawaing-bahay. Lahat din ng dapat kong matutunan pati mga pasikot-sikot ay nagamay ko na.

Hindi naman mahirap sapagkat nakakapagod din dahil na rin sa laki ng bahay. Kapag may mga pagkakamali ako ay napapagalitan ako ni mayordoma at pinapaintindi din naman ako kung bakit ganoon.

Araw-araw ay iba't-ibang seksyon at gawain ang inaatas sa amin. Ang pamamalengke naman ay trabaho ni mayordoma upang masiguro niya ang kalidad ng mga bilihin. Mahigpit din siya magpalakad kung oras ng trabaho. Dapat kumilos ka agad at magpahinga kung tapos na at wala ng gagawin.

Mabait kasi ang amo namin kung kaya't wala namang dahilan upang maltratuhin ang mga katulong sa bahay sabi ni mayordoma. Napag-alaman ko rin na ang negosyo ng amo namin ay ang pag-aangkat at pagbabahagi ng iba't-ibang uri ng abono para sa mga magsasaka sa mga probinsya. Hanggang sa ito ay lumago at naging isang malaking kumpanya.

Dahil sa konting ipon ko, kalaunan ay nakabili na rin ako ng bagong telepono at una kong tinawagan ang inay ko. Nagulat siya at binabaan pa ako noong una. Hinayaan ko na lang muna at pinalipas ng ilang araw. Tumawag ako ulit at nagkausap kami ng masinsinan at humingi ako ng tawad sa kanya. Nag-alala raw siya ng lubos at hindi niya alam kung ano ang gagawin. Pero at dahil may katigasan daw ang aking ulo at malakas ang loob na maglayas ay minabuti na inisip niya na nasa mabuti akong landas.

Akala naman nito ay kina tiya pa ako nakatira at nagulat ng sinabi kong nasa Maynila ako. Sinabi ko na nakahanap ako ng trabaho at ikinatuwa pa niya noong sinabi ko na magpapadala ako ng pera. Mabuti naman daw ang kalagayan nila sa ngayon at ipinangako ko na mas bubuti pa ang buhay namin balang araw. Buti na lang at bati na kami parang naibsan ang lungkot at pagod ko ng mga sandaling iyon.

Isang araw, may inutos sa akin si mayordoma. Bigyan ko raw ng maiinom ang kadadating na bisita na nakaupo sa gilid ng languyan. Dinalhan ko naman ito ng tsokolateng biskwit at maiinom. Saka ko nilapag sa mesa kung saan ito nakaupo.

"Salamat, miss...?" Wika nito.

Tumango ako at akmang tatalikod sana.

"Ahm, pangalan mo miss?" Pahabol nito.

"M-Miriam po, sir." Tugon ko.

"Matagal ka na ba dito?"

"Mga ilang buwan na rin po."

"Aha, kaya pala. Lagi kasi ako dito. Ngayon lang kita nakita."

Yumuko ako, balak na sanang umalis ng nagpakilala ito, "ako nga pala si Jorge."

"Sige po." Pilit kong ngiti na hindi man lang inabot ang pakikipagkamay nito. "May kailangan pa po ba kayo?"

"No. I think, dumating na siya." Titig sa akin ng malalalim niyang mga mata na may makakapal na kilay na sinabayan nito ng ngiti.

Hindi ko alam kung ano ang ibig niyang sabihin ngunit mayroong kislap sa nangungusap niyang mga mata. Tila nag-init ang aking mukha sa pagka-asiwa.

Lumapit ito sa'kin ngunit umatras ako. Hindi ko alam kung ano ang gagawin at biglang lumingon nang...

*Klang!*

"Ay! Pasensya na po!" Pagpaumanhin ko. Aray ko po! Si ginoong Eric pala, ang may ari ng bahay! Hindi ko nabantayan ang yapak nito sa damuhan habang ito'y papalapit. Dali-dali kong dinampot ang asero na lalagyanan. Patuloy ang pagyuko ko at hingi ng paumanhin.

"Miriam, okay ka lang ba?" Pag-alala ng matandang ginoo. "Jorge, ikaw naman, tinatakot mo ang tauhan ko."

"Haha, ang tagal mo naman kasi dumating. Atsaka, inaliw ko lang ang sarili ko sa pakikipag-usap sa maganda mong tauhan." Pagbibiro nito.

Umalis na agad ako at baka kung ano na naman ang mabangga ko. Nakakahiya man ang tagpong iyon ay pilit kong kinalma ang sarili ko sa pag-inom ng tubig sa kusina.

"'Yare sa'yo?" Tanong ni Laila na naglapag ng mga huhugasang plato.

"Ah, wala nauhaw lang ako," habang nakatingin sa bintana tanaw ang ginoo at ang panauhin.

"Gwapo ni Jorge, ano?" Panunukso nito habang kinikilig.

"'Bah, hindi naman ako..." hindi ko natapos ang sasabihin ko.

"Kunwari ka pa." Turo sa mukha ko. "Nagkandarapa ka nga kanina." Saad nito habang namumula ako sa panunukso nito.

"O kita mo, nagba-blush ka ngayon. Hahaha!"

"Hindi ah!" Pananalungat ko.

"Oy! 'Wag kang magpaloko diyan, alam mo bang babaero 'yan? Gwapo nga pero balita ko dami ng mga pinaiyak 'yan." Pagbabala nito.

"Wala naman akong plano noh." Mahina kong usal, "diyan ka na nga." At pumanhik ako sa kwarto.

Nawalan kasi ako ng gana sa mga lalake matapos ang nangyari sa akin sa mga kamay ni tiyo Romulo at itinuon ang sarili ko sa trabaho.

Si tiyo. Napailing ako sa naalala ko. Matagal na pala ang tagpong iyon. Habang inaalala ang nakaraan parang may isip ang aking kamay at pumaloob sa laylayan ng aking saplot sa baba.

Hinimas ko ang talulot ng aking puki at kiniliti-kiliti ito. Dahan-dahan namang nagbasa ang loob nang ipasok ko ng bahagya ang aking daliri. Sariwa pa sa aking isipan ang paglabas-masok ng ulo ng titi ni tiyo Romulo sa bungad ng aking puki dahilan upang maranas ko ang unang pagragasa at pagdaloy ng napukaw kong libog.

Nalibugan ako sa repleksyon ko sa salamin habang pinasok ko na ng buo ang aking daliri. Sa aking pagpikit ay mga mata ni Jorge ang aking nakita at biglang ang buong imahe ng katawan nito ang aking nakikita.

Nakahiga ako sa sopa at ibunubuka ko ng maigi ang isa kong hita upang bigyang daan ang gwapong panauhin. Ikinawit ko ang isang kamay sa aparador at ninanamnam ang ngayo'y dalawang daliri na pinasok ko sa aking mapula at basang puki.

Todo impit at ingat upang hindi ako mapasigaw. At sumasayaw na ang aking katawan sa indayog ng paglabas-masok ng burat ni Jorge.

"Ah, shet..." halinghing ko. Nakapikit ang mga mata at nakaawang ang aking bibig sa sarap. Bibilisan ko na sana ang pagkarera para habulin ang ritmo ni Jorge at para makaraos nang may kumalabog sa labas.

*Plaggg!*

Para akong nahimasmasan at lumingon-lingon. Nag-ayos ako bigla at sinilip ang bintanang may maalikabok na harang.

Whew! Ang aso pala ng amo na nakawala ang dahilan ng pagbagsak ng mga palanggana sa likod bahay. Napaupo na lang ako at ngumiti. Hindi ko alam kung matutuwa o maiinis. Kay sarap pala ng pakiramdam ng may nakabaon sa puki.