Si Maribet - Ang Aking Ina (pangalawang bahagi)

Madaling araw na nang dumating kami sa Pangasinan, ang probinsya ni inay. Sabik na sumalubong ang lola ko na noo'y nasa beranda ng lumang bahay. Sa unang pagkakataon ay nakita ko ang ina ng aking ina. "Ito na ba ang aking apo, ha Maribet"

"Oho inang, si Efren po" sagot ni inay kay lola.

"Anak magmano ka sa lola mo" utos ni inay na akin namang ginawa sa ngayon ko pa lang nakikitang lola. Mahigpit naman akong inakap ng aking lola habang may namumuong luha sa kanyang mga mata.

"Kung anuman ang mga nangyari sa nakaraan ay kalimutan na natin iha, ang mahalaga'y nandito kayo ng aking apo para mag-umpisa nang panibagong buhay. Mabuti naman at hindi sumama ang lintik na kinakasama mo kundi ipaparamdam ko sa kanya ang mga sakit na naranasan mo sa piling nya" may galit na sambit ni lola.

"Inang naman, andito yang bata. Sa ibang pagkakataon na po natin pag-usapan ang bagay na yan. Pahinga na din po kami at akoy pagod sa buong araw."

"Aba't teka kayo ba'y nakapapaghapunan na ng anak at kuya mo? Asan na pala ang kuya mo?" sunod-sunod na tanong ni lola. "May natira pang pakbet at pritong bangus initin mo na lang Maribet." dagdag pa nito.

"Tapos na po kaming maghapunan inang sa stop-over sa Tarlac. Nauna na din po ang kuya dahil maaga pa daw ang pasok niya mamaya, nakakahiya daw po sa amo niya kung mali-late pa siya." sagot ni inay habang inaayos ang bitbitan ng bag na dala namin at ambang tatalikod papunta sa isa sa tatlong pintuan ng mga kuwarto.

"O sya sige iha sa dati mong silid na kayo matulog at yon pa lang ang nalilinisan ng hipag mo. Ginawa ko na kasing tambakan ng mga lumang gamit ang gitnang silid." instruksyon ni lola habang siya ay alalay na naglalakad patungo sa pinakaunang kuwarto.

"Sige inang salamat po." si inay habang binubuksan ang pintuan ng silid nito. Ako namay agad na sumunod sa aking ina sa loob.

Walang masyadong kasangkapan sa kuwarto ni inay maliban sa lumang katre na lumang banig ang sapin at ang aparador kung saan pinasok ni inay ang bitbit naming bag. Maluwang ang silid kumpara sa nirerentahan namin sa Maynila.

"Anak matulog ka na para makapagpahinga ka na rin." may pag-aalalang sabi ni inay habang inaabot ang kung anuman sa kanyang likuran at ilang sandali pay hinila nya ang isang saplot panloob, ang kanyang bra. Mura pa sa pag-iisip ng mga panahong iyon pero may kung anong bagay na nagtutulak sa akin upang panuorin ang aking ina sa kanyang paghahanda sa pagtulog.

Mga ilang minuto pa'y humiga na si inay paharap sa akin at hinalikan ang aking noo sabay haplos sa pisngi ko at banayad na sinabing "tulog na tayo 'nak."

Mabilis dumaan ang isang buwan, akoy nag-aaral nang muli sa isang pampublikong paaralan sa kabilang baryo at ang inay naman, dahil hindi nakapagtapos ng pag-aaral ay bumalik ito sa paglalabandera sa isang maykayang pamilya dito sa baryo namin. Bagamat may minanang maliit na lupang pansakahan, hindi ito sapat sa pang-araw-araw na gastos naming mag-iina at idagdag pa ang nakatakdang dadagdag sa pamilya namin. Pilit kinaya ni inay ang kumayod sa kabila ng kalagayan nito. At sa bawat hapon na pag-uwi ni inay mula sa paglalabada, bakas sa mukha nito ang pagod, hirap at kalungkutan na pilit ko namang pinapawi sa pamamagitan ng paglalambing at pagyakap at paghalik halik sa kanyang pisngi.

Isang hapon ng Septyembre, ilang buwan na lang bago magpasko, habang nagtitimpla ng powdered juice si inay ay nagulantang kami sa sigaw ng aming kapitbahay, tinatawag ang ngalan ni inay.

"Maribet…maribet…walay manaanap ed sika (may naghahanap sayo)" tawag nito. Agad dumungaw si inay sa bintana na yari sa kapis at kita sa mukha nito ang halong pagkagulat at takot. Ilang sandali pay dumungaw ang aking lola mula sa likuran ni inay at biglang nag-iba ang timpla nito. Bakas sa mukha nito ang pagkagalit sa kung anuman o sinuman ang tinitignan nya sa oras na yon.

"Anong ginagawa ng magaling na lalaking yan dito, ha, Maribet?" sabay paling ng tingin ni lola kay inay.

"Maribet mag-usap tayo parang awa mo na!" sigaw ng pamilyar na boses mula sa bintana, hindi ako maaaring magkamali, si itay Harold.

Tuliro at di alam ang gagawin ni inay ng mga oras na yon, kapagdaka'y sa lola at sa labas ng bintana tumitingin si inay.

"Inang sa palagay ko po ay kilangan naming mag-usap ni Harold…"

"Para ano? para saan pa? para magpabuntis ulit pagkatapos mong manganak at triplehin ang paghihirap mo? Ano ba nakikita mo sa lalaking yan ha Maribet?!"

"Inang matanda na po ako, hayaan nyo na po akong magdesisyon para sa akin at sa sarili kong pamilya, sana maunawaan nyo po iyon." luhaang pakiusap ni inay kay lola.

"Bahala ka!" sabay talikod at pumasok na sa kuwarto nito.

Pinatuloy ni inay si itay Harold at nag-usap sila ng matagal, may mga pagkakataon na tumataas ang boses nila pareho pero sa hinaba-haba ng paguusap nila, iisa lang ang malinaw sa akin, na tinanggap ulit ni inay si itay. Kahit galit ang lola sa desisyong iyon ni inay, pilit inintindi na lang niya ito .

Malinis na ang gitnang kuwarto ng isang hapong galing akong eskuwelahan. Nadatnan ko si itay sa kuwarto habang pinapasadahan ng tingin ang kabuuan ng silid at sabay sabi "kilangan mo nang bumukod ng kuwarto dahil binata ka na."

Halong galak at may kung anong naglalaro sa imahinasyon ko ng mga oras na yon. Bagay na may kinalaman sa mga gabi o madaling araw na nararamdaman at nauulinigan ko na ginagawa nila inay at itay noong kami ay nasa Maynila pa.

At di nga ako nagkamali, unang gabi ng pagbukod ko ng kuwarto nagising ako sa halinghing at ungol na nagmumula sa kuwarto nila inay. Sinanay ko ang aking paningin sa dilim at dahan dahang lumapit sa dingding na namamagitan sa aming mga silid. At presto…nakahanap ako ng isang maliit na butas tagos ang liwanag na nanggagaling sa silid ng aking ina.

Ang aking ina, nakadapa sa kanyang lumang katre na parang aso, hubo't hubad, halos sumayad ang buntis na tiyan sa banig, nakausli ang puwetan sa ere na parang may inaabangan, umuungol. At ilang sandali pa'y lumitaw si itay Harold mula sa likuran hawak hawak ang tigas nyang pagkalalaki…itutuloy…